به پروژۀ آزادسازی دین نیاز داریم

آنچه در جامعه امروز ما  مشکل ساز شده است ، دین نیست بلکه دین دولتی  و اجبار دینی  مثلا در قضیه حجاب است و گرنه جامعه  ایران می تواند تمرین خوبی از زندگی صلح آمیز  میان  دین و نادین ونیز سبکهای مختلف زندگی واندیشه را داشته باشد ؛ ایران امروز و فردا  تکثری از   انواع صورتهای دین  و نیز  لادین است که در شکل فوق (طیف دین و نادین)برخی از صورتهای  آن درج شده است

به نقل از :

فراستخواه، مقصود(1402). خانه تکانی بزرگ در فهم دین؛ الزامات پسا خیزش. گفتگوی کمال رضوی با مقصود فراستخواه،  چشم انداز ایران، ش 140؛ تیر ومرداد 1402: 18-25. 

گفتگوی دکتر کمال رضوی  با مقصود فراستخواه

فراستخواه، مقصود(1402). خانه تکانی بزرگ در فهم دین؛ الزامات پسا خیزش. گفتگوی کمال رضوی با مقصود فراستخواه،  چشم انداز ایران، ش 140؛ تیر ومرداد 1402: 18-25.

در این گفت‌وگو فراستخواه نُه الزام پیش روی نوگرایی و اصلاح دینی برای بازاندیشی و شالوده‌گشایی را تشریح می‌کند:

کثرت‌گرایی تکمیل‌گرایانه،

 توجه به تحولات بین نسلی، 

تحولات جنسیتی، 

گذر از امر سیاسی به امر اجتماعی و فرهنگی، 

مسئلۀ اقوام ایرانی، 

خشونت‌پرهیزی، 

رسانه، دانش‌بنیان شدن، 

دایاسپورای ایرانی. 

  این پژوهشگر جامعه‌شناسی دین بر این باور است که علاوه بر ضرورت‌های مذکور یک پروژۀ آزادسازی و رهاسازی دین از سیطرۀ دین رسمی حکومتی هم باید اتفاق بیفتد.

 در نهایت فراستخواه با تمسک به نظریۀ کنشگران مرزی که ابداع خود اوست از امکان ایفای نقش طیفی از نخبگان معمولی برای کم‌هزینه کردن گذار از دین دولتی به عرفی‌سازی سیاست‌ها سخن گفته است. 

دین­گرایی

دین نهادی

اصلاح دینی

روشنفکری دینی

سنت گرایی

دین اجتماعی

دین فرهنگی

دین خصوصی

دین شخصی

دین در هویت های  چند تکه سازی شده

عرف گرایی

سکولار شدن تفکیک دین ودولت

لائیسیته

نادین­گرایی

دولت دینی

دینی سازی همه امور

نواندیشی دینی

روشنفکران مؤمن

جنبش های جدید  معنویت گرایی

خیریه ها،  سمن ها  میهمانی های رمضان  سفرهای زیارتی  نذورات  شله زرد  حیات اجتماعی دین  به مثابه سبکی از زندگی وشیوه  ای از حیات

مردم شناسی دینی در ایران  ارزشهای بقا در انسان شناسی ایرانی  سوگواری ها  آیین ها  مساجد و مکان های مذهبی  و  هنر  و معماری های حول بناها و فضاهای دینی

شیوه  ای از مواجهه با بحرانهای روحی  و ذهنی و زندگی  توکل  دعا  مسألۀ مرگ و دغدغه نجات ورستگاری

انتخاب های اقتضایی دین  حسب شرایط مختلف زندگی

بریکولاژها  ترکیبات  دین و چیزهای دیگر  دین و غیر دین بدون اینکه از متفاوت بودن دست بردارند با هم زندگی می کنند

فرایند تخصصی شدن و تفکیک نهادها وارزش ها  تفکیک دین ودولت  تفکیک دین وهنر  تفکیک دین وعلم  تفکیک دین و اخلاق  تفکیک دین ومدیریت

دین جدایی

دین زدایی

دین­گریزی  دین­ستیزی