خیری به این عالَم برسان
مسألۀ زوال جهان و مروری به چند نوع پاسخ به آن
در ستایش محمدعلی موحد
نوشته ای از مقصود فراستخواه
مقدمه
مسأله بزرگ، زوال وآنتروپی در این عالم است. جهان، پیوسته در معرض لختی واینرسی و کاستی است. در او مدام مانْد بود و باز همچنان هست. دلیل ارجمندی قیام فرد انسانی، پاسخی است که به مسألۀ زوال عالم میدهد و سعی معرفتی و تقلای وجودی او برای برخاستن و کاری دربرابر تباهی وزوال این عالم کردن به امید بهبود بخشیدن به وضع این عالم. نسخه هایی از انواع پاسخ به این مسأله باختصار مرور میشود مثل پاسخ های فلسفی، الهیاتی ،شاعرانه و اجتماعی؛ تا ببینیم پاسخ محمد علی موحد به این جهان چه بود و چگونه بود...............................................................
بخارای نوروزی منتشر شد. به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، یکصد و شصت و یکمین شماره مجله بخارا در ۴۸۰ صفحه منتشر شد و از صبح امروز سهشنبه بیست و دوم اسفندماه ۱۴۰۲ در کتابفروشیها و دکههای روزنامهفروشی در دسترس است. این شماره به جشننامه یکصدسالگی استاد دکتر محمدعلی موحد اختصاص یافته است.
نویسندگان این شماره:
محمدرضا شفیعی کدکنی ـ محمد طاهری خسروشاهی ـ کاظم موسوی بجنوردی ـ ژاله آموزگار ـ حسن انوری ـ شهرام ناظری ـ سیروس علینژاد ـ مصطفی ملکیان ـ مقصود فراستخواه ـ سیدمصطفی محقق داماد ـ مسعود جعفری جزی ـ پرویز مینا ـ حسن کامشاد ـ داریوش رحمانیان ـ بهاءالدّین خرّمشاهی ـ علی میرزائی ـ میلاد عظیمی ـ مجید سلیمانی ـ سعید رضادوست ـ دکتر بهروز برومند ـ سرگه بارسقیان ـ سیدمحمدرضا فاطمی ـ پریسا احدیان
بر اساس این گزارش عناوین مطالب و نویسندگان آن به شرح زیر هستند:
- روزِ میلادِ مهین استاد ما/ محمدرضا شفیعی کدکنی
- نام گرامی و شریف استاد/ علی دهباشی
- سالشمار زندگی و آثار استاد دکتر محمدعلی موحد/ محمد طاهری خسروشاهی
- شب یکصدسالگی دکتر محمدعلی موحد
- پنجرهای رو به بوستانی سرتاسر گل/ کاظم موسوی بجنوردی
- سدۀ زرّین بزرگانِ تکرارنشدنی/ ژاله آموزگار
- خاطراتی از دکتر محمدعلی موحد/ حسن انوری
- دریای زیبای معرفت/ شهرام ناظری
- موحد، گزارشگر زمانۀ خویش/ سیروس علینژاد
- بعد از صد سال/ محمدعلی موحد
- گزارش شب یکصدسالگی دکتر محمدعلی موحد/ پریسا احدیان
یادداشتهایی دربارۀ دکتر محمدعلی موحد
- یارِ ما این دارد و آن نیز هم/ مصطفی ملکیان
- خِیری به این عالَم برسان/ مقصود فراستخواه
- جامعیت در دانش/ سیدمصطفی محقق داماد
- خود حقیقت نقدِ حالِ ماست آن/ مسعود جعفری جزی
- مردی که دِین خود را به وطن ادا کرده است/ پرویز مینا
- مولانا موحّد/ حسن کامشاد
- موحّد مورّخ/ داریوش رحمانیان
- برای سرور دانای دلبندم، استاد دکتر موحّد/ بهاءالدّین خرّمشاهی
- شاد باش و دیر زی.../ علی میرزائی
- در هوای حقّ و عدالت/ میلاد عظیمی
- کاریز (۲۵)/ مجید سلیمانی
- کیمیایی بود صحبتهای او/ سعید رضادوست
- زادروز خجستۀ دکتر محمدعلی موحد/ دکتر بهروز برومند
- پیرمرد و دنیا/ سرگه بارسقیان
- خاطراتی از استاد محمدعلی موحد/ سیدمحمدرضا فاطمی
سخنرانیهایی از دکتر محمدعلی موحد
- مولانا و سعدی (به مناسبت روز سعدی)
- ای که درون جان من تلقین شعرم میکنی (افتتاحیۀ همایش از بلخ تا قونیه)
- شمس و مولانا (به مناسبت سالروز دیدار شمس و مولانا)
- با قافلۀ شوق (مراسم نکوداشت در دانشگاه تبریز)
- حقوق شهروندی (مراسم افتتاحیۀ خانۀ توسعۀ آذربایجان)
- ایران محکوم به پیشرفت است (نشست رونمایی از کتاب «خواب آشفتۀ نفت»)
- فراخوان برای اعلامیۀ جهانی تکالیف بشر (همایش زمین از دریچۀ آسمان)
- لطفها میکنی ای خاک درت تاج سرم (مراسم اهدای جایزۀ ادبی و تاریخی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار)
- بجوی تا بیابی (خطابه پس از دریافت نشان عالی کمیسیون یونسکو)
مقالاتی از دکتر محمدعلی موحد
- داستان زبان مادری
- «صد شتر زین علم بهر من دو جو»
- ملاحظاتی آسیبشناسانه در تاریخنویسی ایران
- حق و سوءاستفاده از آن
- جهان اسلام در بازگشت ابنبطوطه و سر برآوردن دنیای تازه
- دنیس رایت و خاطرات او از مأموریت در ایران
- جزایر سهگانه
گزیدهای از آثار دکتر محمدعلی موحد
- در هوای حق و عدالت
- از قرارداد دارسی تا سقوط رضاشاه
- دکتر مصدق و نهضت ملی ایران
- از کودتای ۲۸ مرداد تا سقوط زاهدی
به یاد دوستان دانشمند
- خوانی که ایرج افشار گسترد
- یادی از بزرگمردی که بازرگان نام داشت
- زریاب در آئینۀ نامههایش
- درودی به یار رفته (یادی از محمدحسن لطفی تبریزی)
- یادی از فؤاد روحانی
شعرهایی از دکتر محمدعلی موحد
- کشتی وجود
- گنجها در پناهِ ویرانهاست
- اختیار
- شکارِ سایه
- استغاثه زیرِ آسمانِ بیستاره
ترجمه وانتشار کتاب « ذهن وهمه چیز؛ طرح واره هایی برای زیستن »
به زبان کردی
نویسنده : مقصود فراستخواه
مترجم: عدنان حسینی
نویسنده کتاب افتخار می کند که این اثر
به زبان کردی که یکی از زبانهای مهم ایرانی و زبانهای زندۀ جهان است
توسط مترجمی محترم برگردان شده است
باید با مرگ نیز بسادگی از پای نیفتاد... با تنی بی سر تقلایی تا دم آخر داشت..باید همراه با ضجه های نیچه ای های های گریست... هبوط دوم آغاز شده ... آه از زمانه ای که جهان حاوی پیامی برای ما نباشد؛ از بیرون مجهز و از درون خالی. نشانه ای نرسد. دیگر، جهان به ما نزدیک نیست، جهانی ابزاری است..جهانی نه برای ارتباط ما با او. غالبا می خواهیم از اندامش بهره بگیریم. بیش از دوست داشتن، تصرف و تملکش بکنیم. به جای گوش دادن همه اش درباره جهان حرف بزنیم. چه اضطراب هولناکی است
روایتی پدیدارشناختی؛ از خودزیست نگاریِ تجربه زیستۀ دینی
(مقصود فراستخواه در فصل نخست از کتاب ِ «خود سرنوشتن؛ جستارهای پدیدار شناختی از زندگی در ایران»، ذکائی ، محمد سعید و عبدالرضا حسینی ، 1402، تهران : اندیشه احسان ، صص41-66)
زیستن در زمانه دشوار
فایل صوتی سخنرانی مقصود فراستخواه
در مدرسه تردید
هفتم اردیبهشت 1402
در کانال تلگرامی مقصود فراستخواه
https://t.me/mfarasatkhah/1084
نیز در اینجا:
https://t.me/tardidschool/220?single
بحث این هفته مدرسه تردید
زیستن در زمانه دشوار
این هفته در مدرسهٔ تردید
رویداد زیستن در زمانه دشوار
سخنران: مقصود فراستخواه
پنجشنبه هفت اردیبهشت ۱۴۰۲ ، ساعت ۱۹:۳۰
شرکت در این رویداد برای همه علاقهمندان آزاد است.
این رویداد در محیط اسکای روم برگزار خواهد شد.
لینک شرکت در رویداد:
https://www.skyroom.online/ch/tardidschool/life
زندگی و زمانه ......
برگزاری نشستی که لغو شده بود
خانه اندیشمندان علوم انسانی
نگارستان اندیشه
جبران نشست لغو شدۀ رونمایی و معرفی کتاب:
تألیف دکتر مریم برادران
از سخنرانی مقصود فراستخواه:
در دهمین نشست اندیشه ورزان صلح ، نهم شهریور 1401
تکه هشتم
مدرسه رئالیستی صلح به جای آنکه بگوید «صلح ونه جنگ» ، می گوید «صلح ونه تبعیض ونابرابری»، صلح و نه آپاراتاید، صلح ونه آپاراتاید جنسی ، صلح ونه نابرابری مذهبی، قومی، نژادی، جنسی، طبقاتی
صلح نه تفوق وانحصار گروه های خاص
صلح ونه امتیازات خاص برای کسانی وطبقاتی
در این رهیافت صلح پژوهی به جای آنکه فقط بکوشیم جنگهای موجود را متوقف بکنیم لازم است از جنگ های بعدی پیشگیری بکنیم
باید ببینیم چه چیزهایی در فرهنگ وجامعه و نظام سیاسی و آموزشی ما هست که با آن صلح دشوار می شود چه چیزهایی بخت بهره مندی از زندگی صلح آمیز را از فرزندان ما می رباید
هم اینک در کشور ما انواع این آپارتایدها هست پس چگونه می توان در چنین کشوری انتظار صلح وهمبستگی اجتماعی وپایداری داشت؟
تا زمانی که شکافها ونابرابری های قومی طبقاتی جنسی و مذهبی و نسلی هست، صلح وهمبستگی حقیقتا دور از واقع ودشوار خواهد بود
انسانها را از زندگی ساقط بکنیم و ابتدایی ترین حقوق شان را نادیده بگیریم و یا اصلا زیرپا بگذاریم بعد بگوییم بیایید صلح وهمزیستی بکنیم! این عجیب نیست؟
از سخنرانی مقصود فراستخواه:
در دهمین نشست اندیشه ورزان صلح ، نهم شهریور 1401
تکه ششم
مبانی عاطفی حیات صلح آمیز:
1.هوش هیجانی
2.هوش میان فردی که یکی از هوش های چندگانه به شرح گاردنر است
3. سودای مکالمه به تعبیر باختین
4. حس حضور امر دیگری که می خواهد او نیز زندگی بکند و غایتی برای خود هست (کانت توضبح داده است)
5. نسبت من وتو (چنانکه مارتین بوبر بیان کرده است) به جای رابطه من وآن ، که دیگری برای من به یک ابژه فروکاسته بشود
6. جستجوی نیمه گمشده خود در دیگری
ونهایتا 7. گشودگی به غیر که روان شناسان شخصیت شرح داده اند
از سخنرانی مقصود فراستخواه:
در دهمین نشست اندیشه ورزان صلح ، نهم شهریور 1401
تکه چهارم وپنجم
در همه ما یک گوینده و یک شنونده ؛ بک نویسنده ویک خواننده
وقتی هر دو را در خود ظاهر بکنیم
وبرای دیگران نیز همین حق را قائل بشویم
در این صورت میانگین لوگوس اجتماعی ما غنا پیدا می کند و به بلوغ می رسد
میلان کوندرا رمان نویس فرانسوی و چک در کتاب خنده وفراموشی می گوید در درون هریک از ما ها بدون استثنا یک نویسنده (و یک سخنران) خفته است. هر یک با خود این نویسنده( و سخنران) درونی بالقوه را اینجا وآنجای زندگی مان می کشانیم و گاهی صدای او را بیشتر می کنیم که مدام بنویسد و بیشتر حرف بزند و کمتر بشنود. نویسنده وسخنران، یک سوژه فردی است ؛ با سپاهی از واژه ها که به همه کس و همه چیز در بیرون خود به عنوان ابژه هجوم می آورد. زبان حال هر نویسنده معمولا چنین است: «این خیلی مهم است، خیلی مهم! من این را در کتابم توضیح می دهم»
تنها عمل گفت وگوی صلح آمیز هست که ما را از توهم دانایی یکجانبۀ فردی به در می آورد و در افق آگاهی های سرشار و مشاع بشری وتاریخی و میان ذهنی قرار می دهد و ما را به« با هم دانستن» ، با هم شناختن و با هم آموختن دعوت می کند.
«روزی که صبح همه به کوچه وخیابان می ریزیم و می گوییم ما نویسنده و سخنرانیم، عصر ناشنوایی و بی درکیِ جهانی فرا می رسد...»
از سخنرانی مقصود فراستخواه در دهمین نشست اندیشه ورزان صلح، 9 شهریور 1401 ( سه)
تکه سوم :
آنچه به ما کمک می کند تا حیات صلح آمیز داشته باشیم التفات به دیگری است به معنای لویناسی کلمه .
موجودیتی هست که دیگری است و قابل تقلیل به احکام ذهنی من نیست
فهم تفاوت به معنای دریدایی کلمه وفهم دیگریِ متفاوت
تجربه دیگری به معنای پدیدار شناختی : اجازه بدهیم پدیدار شود و به تجربه ما در بیاید .....
دیدن دیگری به جای نادیده گرفتن دیگری
به دست دادن تفسیری وفهمی از دیگری
فهم اینکه حقیقت در میان است؛ به معنایی که فیلسوفان میان فرهنگی مثل اشتنگر، والدنفلس ، کیمرله و مال..... شرح داده اند
تفکر خصیصه گفت وگویی دارد
در اینجا فرهنگ گفت وگو و تربیت گفت وگویی به ما کمک می کند تا مدام از طریق نشانه های نطقی ونفسی با دیگران هم امیزی و اختلاط بکنیم
گفتگو مبادلۀ خالی کلمات ومعانی نیست بلکه هم آمیزی معانی واحساسهاست
در روابط مان با هم جملات زیادی به کار می گیریم ولی این جملات الفاظ و پرتابه هایی سرد وبیروح و خسته کننده وملال آور است و گاه زخمه هایی از جنس اصوات و کلمات.
آنچه کم داریم اظهار به همدیگر است ، وقتی من با کلامی ، رو به کسی می کنم و به او اظهار می کنم که می خواهم از طریق کلام با تو ارتباط بگیرم، از تنهایی بیرون بیایم
اظهار یعنی در کسی را زدن و به او اعلام کردن که آیا میهمان نمی خواهی
می خواهم به تو چیزی بگویم از تو چیزی بپرسم می خواهم بیامیزم و اختلاط بکنم
در اینجاست که گفت وگو ، یک گپ وگفت معنادار ولذت بخش می شود
مبادلۀ اطلاعات وتجارب ودیدگاه ها وصور خیال و احساس ها و استدلال ها و آفرینش های معنایی و کنجکاوی های علمی و تأملات و آرا و نظریات
تو را حس می کنم که هستی و با تو سخن می گویم
کلمه و کلام وقتی باری از هستی و احساس وارتباط خواهد داشت که روح اظهار در او باشد
در ابتدا کلمه بود وکلمه او بود